UYKU
LABORATUVARI
Uyku, beyin hücrelerinin vücut sisteminin düzenli çalışmasını sağlayabilmesi
için gerekli olan yaşamsal bir faz olarak tanımlanabilir. İyi bir uyku
alındığının başlıca ölçüsü sabah dinç uyanmak ve kişinin kendisini gün içinde
zinde hissetmesidir.
Uyku Laboratuvarı Nedir?
Hastanın uyku ile ilgili kaydedilebilir tüm verilerinin bilgisayara sonradan
incelenmek üzere kaydedildiği yerdir. Ev ortamı hassasiyetinde oluşturulan özel
bir odada hasta uyurken gece boyu izlenir ve kameraya kaydedilir.
Uyku
Laboratuvarında Neler Yapılır?
Uyku testi sırasında hastaya uyuması için herhangi bir ilaç verilmez ve kendi
doğal uykusunda ve doğal uyku zamanında kayıt yapılır. Test esnasında bağlanılan
elektrodlar hiçbir şekilde hastaya ağrı vermez ve hastaya elektrik verilmez. Bu
elektrodlarla hastanın vücudunda ki doğal elektrik gelişmiş cihazlarla
kaydedilir.
Hastanın beyin elektrosu (EEG), göz hareketleri elektrosu (EOG), çene kas
gerilimi elektrosu (çene EMG), yatış pozisyon kayıtları, soluk alma esnasında
burundan giren hava akımı, soluk alıp-verme esnasında göğüs ve karın
hareketleri, kan oksijen seviyesi, kalp grafisi (EKG), bacak kas kasılmaları
elektrosu (bacak EMG) kaydedilir.
Bu kayıtlar daha sonra incelenerek hastanın uyku yapısı değerlendirilir. Uyku
evreleri oluşturulur. Uyku süresince solunum olayları değerlendirilerek,
hastanın soluk alıp vermedeki anormalliklerin var olup olmadığına (soluk
hafiflemesi ya da kesilmesi), bunun yanı sıra gelişen oksijen seviyesi
değişiklikleri, uyanıklık reaksiyonları, kalp atım değişiklikleri, uyku
sırasındaki bacak hareketleri tek tek işaretlenir. Bu analizler sonrası uyku
raporu oluşturulur. Uyku raporunda; uyku kalitesi, toplam uyku süresi,
uyanıklık ile bölünüp bölünmediği uykuda nefes kesilmeleri ya da
hafiflemelerinin olup olmadığı, varsa sıklığı, süreleri, hangi pozisyonda
belirgin olduğu, uykunun hangi evresinde belirgin olduğu, bu sırada ortaya çıkan
kan oksijen seviyesi düşüklüğü süre ve derinliği, kalp atımlarındaki
değişimlerin uyku evresi ve anormal solunum olayları ile ilişkisi, uykuda bacak
hareketlerinin varlığı, varsa sıklığı tespit edilir. Böylece hastada uyku
hastalığının var olup olmadığı, varsa ciddiyeti ortaya konur.
Uyku Testi
kimlere yapılır?
Uyku laboratuvarında en sıklıkla horlama, uykuda nefesinde durma veya
yüzeyelleşme, gündüz uykululuk ile giden uyku apne hastalığı şüphesi olan
hastalar yatırılmaktadır. Uyku apne sendromu toplumda erkeklerde %4, kadınlarda
% 2 sıkılıkta görülmektedir. Bu hasta çoğunlukla kilolu, kısa boyunlu erkek
hastalar olmakla beraber toplumda her iki cinsiyet ve her yaş grubunu
etkilemektedir. Tedavi edilmediği durumda, şeker hastalığı, yüksek tansiyon,
kalp damar hastalığı, kalp ritim bozukluğu, inme, ani ölüme kadar ciddi
sonuçları olabilen bir hastalıktır. Ayrıca trafik ve iş kazaları, evlilik
sorunları gibi birçok sosyal problemlere yol açabilir.
Ayrıca yine gündüz olur olmaz yerlerde uyuklamalarla, seyreden narkolepsi
şüphesi olanlar ile daha nadir olarak da yine gündüz yorgunluk ve uykululuğa
neden olan uykuda periodik bacak hareketi şüphesi olan hastalar ve REM uyku
davranış bozukluğu olan olan hastalar yatırılmaktadır.
Uyku
laboratuvarı öncesi gerekli hazırlıklar ve dikkat edilecek hususlar nelerdir?
Hastalar kullandığı rutin ilaçlar varsa belirtilmeli, bu ilaçlar dışında uyku
verici ve sakinleştirici türde ilaçlar testin yapılacağı gün kullanılmamalıdır.
Yatış günü duş alması, sakallarını kesmesi daha sağlıklı kayıt alınmasını
sağlar. Testin yapılacağı gün alkol, çay, kahve, gazlı içecekler tüketmemeli,
reflüye neden olabilecek portakal, mandalina gibi yiyeceklerden uzak kalması
tetkikin sağlıklı olması için gerekmektedir. Yatış esnasında kollu ve bacaklı
pijama ile gelmelidir.
Uyku laboratuvarına başvuran hastalar değerlendirilir, uyku bozukluğu düşünülen
hastalara uyku testi (polisomnografi) testi için randevu verilir. Uyku testi bu
alanda sertifikalı hekimler tarafından değerlendirilir ve hastalığın tanısı ve
tedavisi planlanır.