* Klinik Adı: Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Kayseri Tıp Fakültesi, Kayseri Şehir Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Tıbbi Patoloji Kliniği
* Klinik Eğitim ve İdari Sorumlusu: Prof. Dr. Hatice Karaman
* E-posta: hatice.karaman@sbu.edu.tr
* Klinik Tel No: 0352 315 77 00-01; 59341-59345
* Klinik Yeri: Ana bina, Bodrum Kat
PATOLOJİ KLİNİĞİ’NİN KURULUŞU VE KISA GEÇMİŞİ:
Tıbbi Patoloji Laboratuvarı, Kayseri Devlet Hastanesi bünyesinde 1985’ten itibaren aktif çalışmalarına başlamıştır.
Patoloji Kliniği’miz bugün, 14 uzman doktor ve 6 araştırma görevlisi doktorla birlikte, gün geçtikçe zenginleşen yardımcı sağlık personeli kadrosu ile, artan ve çeşitlilik kazanan biyopsi materyalleri doğrultusunda; akciğer patolojisi, meme patolojisi, jinekopatoloji, gastrointestinal sistem patolojisi, karaciğer, pankreas ve safra yolları patolojisi, endokrin sistem patolojisi, baş-boyun patolojisi, erkek genital ve üriner sistem patolojisi, dermatopatoloji, kemik ve yumuşak doku patolojisi, hematolenfoid sistem patolojisi patoloji, pediatrik patoloji, santral sinir sistemi patolojisi, nefropatoloji, sitopatoloji ve moleküler patoloji alanlarında çalışmalarına devam etmektedir.
Kliniğimiz 2012 yılı sonlarından itibaren eğitim kliniği olarak hizmet vermektedir. 2020 yılından beri yapılmakta olan moleküler patoloji tetkikleri ile tam donanımlı patoloji kliniği özelliği kazanılmıştır. 2022 yılında “Patoloji Dernekleri Federasyonu” tarafından eğitim kliniğimiz akredite edilmiştir. Yine 2022 yılında, kliniğimiz araştırma görevlilerinden Dr. İpek Özer, eğitimini başarı ile tamamlayarak, “Tıbbi Patoloji Uzmanı” unvanını almıştır.
Laboratuvarımız çatısı altında farklı alt birimler bulunmaktadır. Bunlar rutin histopatoloji laboratuvarı, sitoloji laboratuvarı, histokimya laboratuvarı, immünohistokimya laboratuvarı, immünofloresan laboratuvarı ve moleküler patoloji laboratuvarıdır.
Kliniğimizde incelenen olgu sayısı yıldan yıla artmakta olup 2022 yılı itibariyle 50000 biyopsi ve 25000 sitoloji materyali olmak üzere yılda toplam 75.000'e ulaşmıştır. Kabul edilen materyal sayısı aynı ivmeyle artmaya devam etmektedir.
Laboratuvar hizmetinin yanı sıra Tıbbi Patoloji Kliniği’miz, hekimlik ve insanlık etik değerleri doğrultusunda her düzeyde öğrencinin gözlem, değerlendirme ve problem çözme becerilerini geliştirmek yanında mezuniyet öncesi ve mezuniyet sonrası eğitimde kanıta dayalı bilimsel bakış kavramını kazandırmayı ilke edinmiştir.
Patoloji Eğitim Kliniği Laboratuvarı, hastane ana bina bodrum katında bulunmaktadır. Her yaştan, ayaktan ve yatan hastalara tanı hizmeti sunmaktadır. Bu hizmet haftanın beş (5) günü ve günde sekiz (8) saattir. Kayıt bürosu materyal kabul saatleri 08:00-17:00 arasındadır. Bu laboratuvarda klinik, poliklinik ve ameliyathanelerden gönderilen biyopsi, sitoloji ve ameliyat materyalleri ile dış merkezlerden konsültasyon için gönderilen örnekler mikroskopik incelemeye hazır hale getirilir ve değerlendirilir.
KLİNİĞİN İSTATİKSEL ANALİZ RAPORU:
Yıllık materyal sayısı : 75000
Yıllık biyopsi-ameliyat sayısı : 50000
Yıllık sitoloji sayısı : 25000
Histokimyasal inceleme sayısı : 40000
İmmünohistokimyasal inceleme sayısı : 20000
DOKTORLARIMIZ
Prof. Dr. Hatice KARAMAN: İdari Sorumlu, Eğitim Sorumlusu
Doç. Dr. Erdem Arzu TAŞDEMİR: Eğitim Görevlisi
Doç. Dr. Fatma ŞENEL: Eğitim Görevlisi
Doç. Dr. Ebru AKAY: Eğitim Görevlisi
Uzm. Dr. Alper SAYİNER
Uzm. Dr. Fatma ÇEVİK KAYA
Uzm. Dr. Fatoş TEKELİOĞLU
Uzm. Dr. Gökçen ALINAK GÜNDOĞAN
Uzm. Dr. Hüseyin KAFADAR
Uzm. Dr. Mustafa GÜRELİ
Uzm. Dr. Özlem KARA
Uzm. Dr. Serdal SADET ÖZCAN
Uzm. Dr. Vedat ARSAV
Uzm. Dr. Yücel TEKİN
Arş. Gör. Dr. Arife Beyza DOĞAN
Arş. Gör. Dr. Büşra GEÇGİL
Arş. Gör. Dr. Merve DOĞAN
Arş. Gör. Dr. Nihal KİREMİT
Arş. Gör. Dr. Selin ALACAHAN
Arş. Gör. Dr. Zeynep HEZENCİ
PATOLOJİ KLİNİĞİ ÇALIŞMA KONULARI
- Baş-boyun patolojisi
- Dermatopatoloji
- Endokrin patoloji
- Gastrointestinal sistem patolojisi
- Hematolenfoid sistem patolojisi
- Hepatopankreatikobiliyer patoloji
- Jinekopatoloji
- Kemik ve yumuşak doku patolojisi
- Meme patolojisi
- Moleküler patoloji
- Nefropatoloji
- Nöropatoloji
- Pediatrik patoloji
- Pulmoner patoloji
- Sitopatoloji
- Ürogenital patoloji
YAPILAN İŞLEMLER:
TESPİT (FİKSASYON)
Dokular insan vücudundan ayrıldıkları anda canlıdırlar ve taşıdıkları hastalığın (varsa) morfolojik bulgularını sergilerler. Tespit, dokuların o andaki görünümünün ısı, nem ve enzimlerin etkisiyle değişmesini, bozulmasını önlemek amacıyla yapılır. Tespit edilmeyen dokulardaki hücreler bir süre sonra bakterilerin ve içerdikleri sindirici enzimlerin etkisiyle otolize uğrar, morfolojik özelliklerini yitirir ve tanısal amaçlı incelemelerde kullanılamayacak duruma gelirler. Tespit işlemi için genellikle özel sıvılar kullanılır. Doku ve organlar kendi hacimlerinin 10-20 katı kadar tespit sıvısı içine bırakılırlar. Patolojide rutin amaçlar için en yaygın olarak kullanılan tespit sıvısı formalindir. Bu, seyreltik bir formaldehit (H-CHO) solüsyonudur. Tespit işlemi dokunun türü ve kalınlığına göre birkaç saat ile birkaç hafta arasında değişen sürelerde olabilir. %80’lik etil alkol, Bouin solüsyonu, Zenker solüsyonu, B5 solüsyonu, Carnoy solüsyonu ve glutaraldehit gibi başka tespit sıvıları da yeri geldikçe kullanılabilir. Sitolojik örneklerin havada kurutulmaları veya ısıtılmaları da tespit yöntemleri arasındadır. Bu tür tespit yöntemlerine daha çok hematolojik ve mikrobiyolojik boyalar kullanılacaksa başvurulur. Uygun formalin solüsyonunda bekletilen dokular aylar-yıllar sonra bile histopatolojik olarak rahatlıkla değerlendirilebilir.
MAKROSKOPİK ÖRNEKLEME
Tespit edilen dokular, patoloji uzman doktorları ve araştırma görevlileri tarafından uluslararası standartlara göre incelenir ve gerekli kısımlar örneklenerek kasetlere alınır.
TAKİP (DOKU İŞLEME)
Takip işlemi otomatik makinelerde yapılabilir. İlk aşama, çoğunluğu sudan oluşan tespit sıvısının ve dokunun kendisinin başlangıçta içerdikleri suyun uzaklaştırılmasıdır (dehidratasyon). Bu, dokunun sertleşmesine yardım eder. Sert dokuların sonraki aşamalarda çok ince kesilebilmesi mümkün olur. (Bayat ekmekle taze ekmeğin kesilmeleri arasındaki fark gibi). Alkol, dokunun kırılganlığını artıran bir maddedir. Onun da ksilol yardımıyla ortamdan uzaklaştırılması gerekir. Daha sonra da, dokuda başlangıçta su içeren, sonra sırasıyla alkolle ve ksilolle infiltre olan aralıklara ısıtılarak sıvılaştırılmış parafinin girmesi sağlanır. Kullanılan parafin oda sıcaklığında katılaşır. Takibe alınan bütün örnekler numaralanmıştır. Bu numaralar sonraki bütün aşamalarda dokuların konduğu kasetlerin üzerinde, bloklarda, preparatlarda ve raporlarda yer alır. Takip işlemleri, oda sıcaklığı ile 60 C arasındaki sıcaklıklarda yapılır. Negatif basınç (vakum) uygulanması ile dokuların daha iyi ve daha kısa sürede işlenmeleri sağlanabilir. Ayrıca, özel mikrodalga fırınlar kullanılarak, normal olarak 8-16 saat süren bu işlemlerin süresini belirgin olarak kısaltmak ve 2 saatin altına indirmek mümkündür.
BLOKLAMA
Parafinle infiltre edilmiş dokular, dikdörtgen prizma biçimindeki kalıplara konulur ve üzerlerine ısıtılmış parafinin dökülüp soğutulmasıyla bloklar elde edilir. Bu durumdaki dokuların çok ince kesilebilmeleri mümkün olur.
KESİT ALMA
Parafin bloklar; mikrotom adlı aygıt ile istenilen kalınlıkta (genellikle 4-5 mikron) kesilir, kesitler ılık su banyosuna, oradan da lamlar üzerine alınırlar. Bu kesitler önce ısıtılıp sonra bir solvent olan ksilole konularak deparafinize edilir, daha sonra da giderek daha sulu hale gelen alkollerden geçirilerek istenilen boyanın uygulanmasına geçilir.
BOYAMA
Rutin olarak kullanılan boya hematoksilen (mavi) ve eozindir (pembe-kırmızı). Kısaca “HE” veya “H&E” denilir. Bu yöntem ile hücrelerin çekirdekleri mavi, sitoplazma olarak adlandırılan ve çekirdeği saran kısımları kırmızı-pembe boyanır. Çoğu hastalığın kesin teşhisi için bu yöntem ile boyanmış preparatların değerlendirilmesi yeterli olur.
Yukarıdaki rutin histopatolojik işlemlerin sağlıklı olarak yapılabilmesi için en az 10-15 saatlik bir süreye (mikrodalgalı yöntemler dışında) gereksinim vardır. Bu da, rutin patolojik incelemeye alınan bir örneğin tanısının en iyi olasılıkla ancak bir gün sonra verilebileceği anlamına gelir.
Bölümümüzde hastalardan alınan dokular veya vücut sıvıları rutin ve özel yöntemlerle incelenir. Bu incelemeler aşağıdaki temel başlıklar ve özel alt laboratuvarlarda yapılır. Tetkiklerin sonuçlandırma süresi incelenen doku ve gerekli özel laboratuvar tetkiklerinin durumuna göre 3 gün ile 10 iş günü arasında değişebilir.
Rutin patoloji/mikroskopi laboratuvarı: Hastalardan alınan dokular rutin makroskobik değerlendirme ardından mikroskobik değerlendirmeler için hazırlanır. Hematoksilen-eozin boyanmış preparatlar uzman doktorlar (patolog) tarafından ışık mikroskobunda değerlendirilir.
Rutin sitopatoloji laboratuvarı: Hastalardan alınan vücut sıvıları ve hazırlanan yayma preparatları rutin olarak mikroskobik değerlendirme için hazırlanır ve uzman doktorlar tarafından değerlendirilir.
Frozen (İntraoperatif konsültasyon) laboratuvarı:Ameliyat sırasında hastada ameliyatın gidişini değiştirebilecek bir durumla karşılaşıldığında, dakikalar içinde verilecek bir tanıya gereksinim duyulabilir. Hastanın anestezi alma süresini uzatmamaya ve yeniden ameliyata alınmasına engel olmaya yönelik bir uygulama olarak “frozen incelemesi”ne (hızlı dondurarak kesme) büyük hastanelerde sıkça başvurulur. Bu yöntem, dokuların istenilen incelikte kesilebilmeleri için dondurulmaları temeline dayanır. Özel bir aygıt (kriyostat) yardımıyla dokular -27°C’de kesilir ve hazırlanan kesitler hızlandırılmış yöntemle boyanırlar. Patolog, bu kesitleri inceleyerek vardığı sonucu ameliyatı yapan cerraha bildirir. Bütün bu işlemler, ameliyathaneye komşu bir patoloji bölümünde yapıldığında, 10-15 dakika kadar sürer. Dondurarak kesme yöntemiyle hazırlanan kesitlerin değerlendirilmesi güçtür ve bu işlem ancak deneyimli patologlar tarafından yapılabilir. Cerrahlar patologlardan “intraoperatif histolojik inceleme” istediklerinde, bu isteklerini mümkünse operasyondan önce, değilse operasyon sırasında ve hasta hakkındaki tüm önemli bilgileri sunarak iletmelidirler. İletişim eksikliği, intraoperatif histolojik incelemeden istenilen verimin alınmasını engeller ve bu uygulamanın hastaya zarar vermesine bile yol açabilir.
İmmünofloresan laboratuvarı: Özellikle böbrek ve deri biyopsilerinde immünglobulin ve kompleman birikimleri floresan işaretli antikorlar kullanarak floresan mikroskobunda değerlendirilir. IgG, IgA, IgM, Kappa, Lambda, Kompleman 3, Kompleman 1q, Kompleman 4, Fibrinojen için işaretli antikorlar immünofloresan laboratuvarında rutin olarak çalışılmaktadır.
İmmünohistokimya laboratuvarı: Özellikle rutin patolojik değerlendirmenin ardından tümör tipi, özellikleri ve prognostik faktörlerini, özel proteinleri, enfeksiyöz ajanları belirlemek için spesifik antikorlar ile immünohistokimyasal inceleme gerekir. Bu laboratuvarda spesifik hücre, virüs ve tümör belirleyicileri için 200’ün üzerinde antikor kullanılmaktadır. Bunların başlıcaları; sitokeratin alt grupları (5/6, 7, 8, 19, 20, Pan ve yüksek molekül ağırlıklı, gibi), CD’ler (3, 4, 5, 7, 20, 45, 56, 57, 79, 99, 117, 138 gibi), flamentler (kollagen, vimentin, aktin, desmin vb), virüsler (CMV, HBV, HCV, EBV, gibi), proteinlere (amiloid A, fibrinojen, prealbumin, lizozim, gibi) karşı geliştirilmiş antikorlar olarak özetlenebilir. Bu yöntemler rutin değerlendirmenin ardından özel geliştirilmiş makinelerde yapılır ve uzmanlarca değerlendirilir.
Histokimya laboratuvarı: Özellikle rutin hematoksilen-eozin boyamanın gösteremediği, dokunun hücresel ve yapısal özelliklerini göstermek için özel boyama yöntemleri gerekir. Bu laboratuvardaki deneyimli personel tüm histokimyasal boyamaları gerçekleştirebilir. Bu yöntemlerin bazıları Periodik Asit Schiff (PAS), Masson-trikrom, Jones gümüş boyası, Kongo red, Giemsa boyama gibi rutin olabileceği gibi, değişik dokularda patologların ihtiyacı ile özel olarak istenebilmektedir.
Moleküler patoloji laboratuvarı: Rutin değerlendirme ardından tümörün tipi, genetik, etyolojik, prognostik özellikleri için özel yeni yöntemleri kullanır. Kliniğimizde NGS (Next Generation Sequencing) yöntemi ile günümüzdeki en gelişmiş teknoloji kullanılarak moleküler patolojik değerlendirmeler yapılmaktadır.
ARŞİVLEME
Tüm bu değerlendirmeler sonucunda her olguya özel biyopsi/sitoloji numarası ile uzman doktor tarafından onaylı bir rapor elde edilir ve bilgisayar ortamında kayıt altına alınarak arşivlenir.
Değerlendirmesi tamamlanan bloklar blok arşivinde en az 20 yıl, lamlar ise lam arşivinde en az 10 yıl olmak koşulu ile arşiv bölümünün olanak verdiği süre boyunca saklanmaktadır.
TETKİKLER HAKKINDA HASTALARA YÖNELİK BİLGİLENDİRME:
Başta kanserler olmak üzere birçok hastalığın kesin teşhisi hastalardan alınan doku ya da sıvıların patoloji laboratuvarlarında uzman doktorlar (patolog) tarafından incelenmesi ile konulur.
Hastalıkların tanısına yönelik, doku ya da organlardan alınan küçük doku örnekleri (biyopsi), vücut sıvıları (göğüs boşluğu sıvısı, kalp zarı sıvısı, batın sıvısı, beyin-omurilik sıvısı, vb.), sürüntü örnekleri (servikal smear, vb.) ya da ameliyatla çıkarılan organlar incelenmektedir. Özel durumlarda ameliyat sırasında alınan dokular hızlı bir şekilde incelenir ve doktora hemen bilgi verilir. Diğer durumlarda patoloji raporunun yazılması dokunun ve yapılan incelemelerin özelliklerine göre rapor çıkarma süresi uzayabilir. Hastanın tedavisi ve yapılacak işlemlerin etkilenebileceği durumlarda hastayı izleyen hekime bilgi verilir.
Patolojik incelemelerin sonucunda hastalıkların doku ya da organlarda yol açtığı değişiklikler değerlendirilerek tanı konulmaktadır. Bu incelemeler doku ya da hücrelerin belirli işlemlerden geçirilerek değişik amaçlara yönelik mikroskoplar (ışık, floresan) altında incelenmesi ile yapılır. Bu aşamalarda dokunun direkt gözle ve ışık mikroskop değerlendirmesini de içeren klasik yöntemler yanı sıra, teknolojinin olanakları çerçevesinde modern laboratuvar yöntemleri (histokimya, immünohistokimya, immünofloresan, in situ hibridizasyon, moleküler patoloji vb) de kullanılmaktadır. Bölümümüzde konularında uzman patologlar örnekleri değerlendirir ve tanı verir. Olgulara ait raporlar bilgisayar ortamında ve ciltlenerek arşivlenir, parafin bloklar ve tüm lamlar arşivlerde saklanır.
Bölümümüzde çeşitli hastalıklar ve kanserlerin nedeni, teşhisi ve prognozuna etki eden faktörleri araştırmak üzere multidisipliner çalışmalar ve araştırmalar yapılır, doktor ve uzman doktor eğitim faaliyetlerine de katkıda bulunulur. Kliniklerde yaşamını kaybetmiş kişilere, hastayı izleyen doktorunun isteği ve hasta yakınlarının onayı ile ölüm nedeninin araştırılması amacıyla tıbbi otopsi de uygulanmaktadır.
ARAŞTIRMA GÖREVLİSİ EĞİTİM SÜRECİ
Araştırma görevlileri Tıpta Uzmanlık Sınavı (TUS) ile alınmaktadır. Açılan kadrolar ve kadro sayısı TUS’tan önce veya sonra başvuru kitapçıklarında duyurulmaktadır.
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Kayseri Tıp Fakültesi Kayseri Şehir Eğitim ve Araştırma Hastanesi Patoloji bölümünde uzmanlık eğitim süresi 4 yıldır.
Kliniğimizde, Patoloji Dernekleri Federasyonu tarafından akredite edilmiş araştırma görevlisi eğitimi, yapılandırılmış bir program dahilinde ve çekirdek eğitim müfredatı çerçevesinde sürdürülür. Eğitimde, eğitim görevlisi ile birebir temas ve yüz yüze çalışma büyük rol oynar.
Araştırma görevlileri, tüm öğretim elemanları ile 1’er ya da 2’şer aylık dönüşümlerle çalışırlar. Her olgu her bir aşamasında eğitim görevlisi ve araştırma görevlisi beraberliğinde değerlendirilir.
Toplantılar, dersler, seminer, olgu sunumu ve makale saatleri eğitimde kullanılan diğer önemli unsurlardır. Araştırma görevlileri klinikopatolojik toplantılarda aktif olarak rol alırlar. Bölüm dışı toplantılara, kurslara, ulusal ve uluslararası kongrelere katılmaları, bilimsel faaliyetler ve sunumlarda bulunmaları teşvik edilir. Araştırma ve bilimsel çabaların eğitimdeki büyük işlevine olan inancımız doğrultusunda, tüm laboratuvarlarımız ve arşiv olanaklarımız araştırma görevlilerine bu amaçla da açılır. Sağlık bilimleri üniversitesi tarafından kıdeme göre yapılan sınavlar ve bölüm içi sınavlarla, eğitimde kat ettikleri basamaklar ölçülür ve ödevlendirmeler yapılır. 360 derece değerlendirme sistemi ile de, hem eğitim görevlilerinin, hem araştırma görevlilerinin akademik olarak ve iletişim düzeyinde geliştirmesi gereken noktalar belirlenmekte ve gerekli iyileştirmeler yapılmaktadır.
KLİNİK EĞİTİM PROGRAMI
· Seminer, makale ve olgu sunumları her Çarşamba, saat 10:30 ile 11:30 arasında yapılmaktadır.
· Dermatopatoloji Toplantıları: Her Cuma günü Dermatoloji Kliniği ile ortaklaşa yapılan vaka tartışmaları
· Kulak-Burun-Boğaz ve Göğüs Cerrahi Konseyi: Her hafta ilgili klinikler ile vaka toplantıları
· Pediatrik Hematoonkoloji Konseyi: İki haftada bir Çarşamba günleri
· Gastroenteroloji ve Meme Tümörleri Konseyi: Her hafta çarşamba günleri yapılmaktadır.
28 Eylül 2023